Op 19 september 1944 wordt Eersel zonder slag of stoot bevrijd, de andere dorpen in de gemeente volgen in de dagen daarna. Maar niet zonder sporen en verhalen achter te laten. Het is belangrijk dat deze verhalen bij ons blijven. In september vieren en herdenken we daarom dat de gemeente Eersel 80 jaar geleden is bevrijd en dat we sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog in vrijheid leven.

Verplichte tewerkstelling en onderduiken
Er is nogal wat verwoest in de Kempen tijdens de Tweede Wereldoorlog, letterlijk en figuurlijk. En hoewel Eersel zelf het oorlogsgeweld bespaard is gebleven, zaten er toch vele onderduikers. Regelmatig ook verzetsmensen die hoog op de lijst stonden van de Sicherheitsdienst.

Veel jongemannen uit door Duitsland bezette gebieden werden opgeroepen om in nazi-Duitsland het werk over te nemen van mannen die werden ingezet als frontsoldaat. Weigering van deze oproep leidde tot straf of represailles. Mannen die aan deze oproep geen gehoor wilden geven, waren gedwongen het land te ontvluchten of onder te duiken. Zo ook de kinderen van de familie Van Woerkum – destijds bewoners van deze museumboerderij. Zij schuilden hier om  tewerkstelling te voorkomen. De schuilkelder is nog steeds te zien.

Uit Eersel zijn 24 mannen verplicht tewerkgesteld in de Mauser Wapenfabriek in Oberndorf. Er werd contact gehouden door middel van brieven en door het versturen van voedselpakketten.

De impact van onderduiken was groot. Het was een beroving van vrijheid. Men moest in spanning en onzekerheid stil en voorzichtig zijn en de tijd doorbrengen in krappe, kille ruimtes. Ook degenen die onderduikers onderbrachten moesten op hun hoede zijn, een kleine fout kon fataal zijn. De kans op verraad was groot. Dat heeft de Gebroeders Hoeks uiteindelijk het leven gekost.

Neerstortende vliegtuigen
De strijd in de Kempenregio speelde zich deels af boven in de lucht. Voor operatie Market Garden kwamen honderden vliegtuigen overgevlogen. Op het Loo in Bergeijk stond een FLAG afweerkanon opgesteld en door dit soort geschut werden diverse vliegtuigen naar beneden gehaald. Deze neerstortende vliegtuigen hadden een grote impact op de Kempenbewoners. Soms vlogen ze nog een eind door en kwamen pas kilometers verder op de grond. Een vliegtuig kwam terecht bij de familie Spliethof in Bladel waarbij de bemanning en drie familieleden omkwamen. Ook achter de boerderij van Wintermans in Duizel en bij Walik zijn geallieerde bommenwerpers neergestort.

Lancaster bommenwerper neergestort in Walik

Op Schadewijk, bij Walik, stortte op 22 juni 1944 een Lancaster bommenwerper neer. De klap schudde heel Walik en omgeving wakker. Diverse bewoners zagen een lucht vol vuur en vlammen. Ook vanuit Eersel was het duidelijk te zien hoe het brandende vliegtuig laag over de kerktoren vloog. “Daar (Walik) zijn we zondagsmorgens te voet naar toegegaan mee ons moeder. En dan zagen we de silhouetten van die mensen die eraf gevallen waren die zagen we in de grond liggen. Dat staat me nog zo voor de geest en ik was nog heel jong” (Mia Dirks in “De laatste ooggetuigen” 19 sept. 2024.)

Vier de bevrijding
19 september 1944 is het dan zover, het begin van de bevrijding van de Kempen. Met name in Reusel is daarna nog tot het allerlaatst hard gevochten. Op 3 oktober wordt ook dit laatste dorp bevrijd. Een moment waarop mensen en families in vrijheid samen kunnen komen en de bevrijders kunnen bedanken. Om deze momenten feestelijk te maken werden onder andere bevrijdingsrokjes, zoals hier in de etalage te zien is, gemaakt.

Na de overwinning van de geallieerden wordt de NSB-burgemeester van Eersel opgepakt en voor een tribunaal gebracht. Sporen van het geweld worden langzaam opgeruimd. Nog steeds worden er voorwerpen gevonden uit de oorlog, bijvoorbeeld granaten, uitrusting en verlichtingselementen. Mensen hadden het niet breed en de spullen worden hergebruikt en krijgen een andere functie. Een voorbeeld hiervan is de asbak gemaakt van een huls. Er wordt verder gebouwd aan een toekomst in vrijheid.

80 jaar bevrijding fotomateriaal